Sinirbilimle ilgilenip ayna nöronların şöhretini bilmeyen yoktur.
Ayna nöronları 1980’li yıllarda Parma Üniversitesi’nden Dr. Giacomo Rizzolatti ve ekibinin makak maymunları üzerinde yaptıkları çalışmalar esnasında tesadüf eseri keşfedildildi.
Bu keşif ilk başta pek de büyük bir olay gibi görünmemişti. Öyle ki, araştırmacıların Nature dergisine gönderdikleri makale “ilgi çekici olmadığı” gerekçesiyle derginin editörleri tarafından reddedilmişti.
Ancak 1990’li yıllarda yapılan sinirbilim araştırmaları bu yeni keşfedilen sinir hücrelerinin önemini gösterdi. Bu araştırmaların önemli bir kısmını yapan ve ayna nöronları popüler hale getiren isim Hindistan asıllı ABD vatandaşı sinirbilimci Vilayanur Subramanian Ramachandran‘dı.
Ramachandran en ilginç sinirbilimsel konuları yalın bir dille anlatabilmesiyle 2000’li yıllarda sinirbilimin popstarı haline geldi, TED konuşmaları bütün dünyada milyonlarca kez izlendi, kitapları uzun haftalar boyunca çok satanlar listelerindeydi.
“Öykücü Beyin” ünlü sinirbilimcinin ayna nöronları tüm detaylarıyla tanıttığı ve bu nöronlar üzerinden insan beyni, nörolojik ve psikiyatrik hastalıklar ile sanat üzerine düşüncelerini anlattığı bir popüler bilim kitabı. Dr. Ramachandran konuya ayna nöronların işlevlerini ve insan beyninin evriminde oynadıkları potansiyel rolü açıklayarak başlıyor. Okuyucunun bu özel sinir hücrelerinin insan beynindeki görevlerini anlamasını sağladıktan sonra her bir bölümde ayna nöronların farklı beyin fonksiyonları ve hastalıklarındaki rollerine dair bulunan kanıtları detaylı biçimde anlatıyor, zaman zaman da bundan sonraki araştırmaların ne yöne doğru gitmesi gerektiğine dair ipuçları veriyor. Kendisinin de gizlemediği üzere yazar, ayna nöronları üzerinden hayalet uzuvlar, sinestezi, otizm, sanat algısı, dilin evrimi, estetik anlayışı gibi ilgi çekici konular hakkında çeşitli görüşler öne sürüyor ve spekülasyonlarda bulunuyor.
Yazarın bilhassa otizm ve sanat algımızda ayna nöronların rolüne dair akıl yürütmeleri oldukça spekülatif ve kendisinin de ifade ettiği üzere bir kısmı henüz kanıtlarca desteklenmiyor, yine de sinirbilimi bu kadar yalın ve akıcı anlatabilen birinden okumak okura keyif veriyor.
Sinirbilime meraklı herkesin mutlaka okuması gereken kitap, Alfa Yayınları‘nın Bilim serisinden çıkmış, Ayşe Cankız Çevik tarafından Türkçe’ye kazandırılmış.
Künye
Alfa Yayınları Öykücü Beyin: Bir Nöroloğun Bizi İnsan Kılanın Ne Olduğuna Dair Arayışı
Orijinal İsim: The Tell-Tale Brain: A Neuroscientist’s Quest for What Makes Us Human
Yayınevi: Alfa Yayıncılık
Çevirmen: Ayşe Cankız Çevik
Sayfa Sayısı: 430
İlk Basım: 2015
Bir Beynin Bütün Bağlantılarını Öğrenmemize Yalnızca 2 Sene Kaldı
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
