Yasal uyarı: Uyuşturucu maddeler sağlığa zararlıdır.
LSD kimyasal bir madde. İlk olarak 1938 yılında İsviçre’de üretiliyor ve üretilmesinden birkaç yıl sonra “büyülü” özellikleri keşfediliyor. LSD alan insanların gerçeklik algısı değişiyor, pek çoğu halüsinasyonlar görmeye başlıyor. LSD alan insanların söylediklerine göre bu halüsinasyonlar çok çeşitli: Renkler canlanıyor, duvarlar nefes alıp veriyor, kuşlar the Beatles şarkıları şakımaya başlıyor, kahve makineleri onlara eşlik ederek dans ediyor, vs.
LSD psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılmak üzere “Delysid” adıyla bir ilaç olarak piyasaya sürülüyor. İlacın ismi Türkçe dilinde hoş bir şaka olabilirdi, ancak ilacın etkilerinden şüphelenen ABD bu maddenin “zihin kontrolü” gibi hain emellerle kullanılabileceğine ikna olunca ilaç hızlıca tüm dünyada yasaklanıyor, üretimi ve ticareti yasadışı ilan ediliyor.
LSD hakkında bu ön bilgilendirmeden sonra gelelim konumuza: İlacın görsel halüsinasyonlara sebep olduğunu söyledik. Peki kör bir insan bu ilacı alırsa ne olur? Aniden görmeye ve halüsinasyon görmeye başlar mı?
Konu hakkında geçen hafta Consciousness and Cognition isimli sinirbilim dergisinde çıkan yeni bir makale meseleyi yeniden gündeme getirdi. Makalede doğuştan kör 70 yaşındaki bir hastanın 1970’li yıllarda rock müzik kariyeri yaparken yüksek miktarda LSD altında yaşadığı deneyimler anlatılıyor. Hasta LSD aldığında ilginç deneyimler yaşadığını söylüyor:
“LSD aldığımda kendimi dünyanın en güzel şelalesindeymişim gibi hissediyordum. En çok da Bach’ın Brandenburg konçertosu bu hissi verirdi. Kemanların ruhumun içinde çaldığını hissedebiliyordum. LSD hislerimi yükseltiyordu.”
Bir çeşit ses-hareket sinestezisi gibi değil mi? Bu konuda daha önce NöroBlog’da yazmıştık!
Doğuştan kör bir insanın LSD aldığında görsel halüsinasyonlar görmesi pek olası değil gibi. Çünkü LSD mucize bir ilaç değil ve körlerin görmesini sağlayamaz. Yoksa tüm körler avuç avuç LSD tüketirdi. Ancak yukarıdaki tanımlama size de işitsel halüsinasyonları çağrıştırmıyor mu? Dahası var:
“Dokunduğum her şey olduğundan çok daha kadife hissettiriyordu. Öyle ki ellerimi tam olarak yumruk yapamıyordum bile. Bir gün marihuana ve LSD’yi birlikte aldığımda insanların yüzlerine dokunmak istedim ve insanlara haklarında ne düşündüğümü sadece yüzlerine dokunarak söyleyebildim. Çok garip bir deneyimdi, derileri çok yumuşakken gözleri, burunları ve ağızlarının şekli bozulmuş gibiydi.”
Dokunsal halüsinasyonlar sanırım daha iyi anlatılamazdı. İnsan çoğu zaman dokunmanın da bir çeşit duyu olduğunu unutuyor, ancak örneğin elimizdeki reseptör ve sinirlerin farklı dağılımından dolayı aynı kediyi severken ya da topu tutarken sizin ve benim hissettiğimiz hisler birbirinden farklı. Herkesin duyusu kendine özel.
Doğuştan kör bir insan göremediği ve görmenin nasıl bir şey olduğunu bilemediği için görsel halüsinasyonlar deneyimleyemeyebilir. Ancak görme dışında işitme ve dokunma gibi duyularımız da var ve burada işitsel ve dokunsal halüsinasyonların nasıl şeyler olabileceğine dair çok canlı anlatımlar mevcut. Muhtemelen LSD alan ve kör olmayan insanlar da bunları deneyimliyorlar ancak görsel algı değişiklikleri o kadar ağır basıyor ki bunları fark edemiyorlar bile.
Körlerde LSD deneyimini inceleyen başka makaleler aradığımızda 1960’li yıllara geri dönmemiz gerekiyor, çünkü uzun adıyla liserjik asit dietilamid ya da takma adıyla Mavi Pentagon veya asit olarak bildiğimiz LSD maddesi 50 yılı aşkın süredir yasak; doğal olarak maddeyle yapılan deneyler de bitme noktasına gelmiş.
50 yıl önce yayınlanmış bir makalede doğuştan kör olanların ya da 2 yaşından önce kör olmuş insanların LSD alsalar da görsel halüsinasyonlar yaşamadığını görüyoruz. Görmeden sorumlu beyin bölgesi olan oksipital korteks 2 yaşından önce olgunluğa ulaşmaz. 2 yaşından sonra kör olmuş insanlar ise görmenin nasıl bir şey olduğunu bildikleri için kısmen görsel halüsinasyonlar yaşayabilmişler. Kimisi artan ışıklar, noktalar, şimşekler tariflemiş; kimisi ise kısa süreli de olsa beyinlerinde görseller oluştuğunu söylemiş.
LSD de marihuana gibi tıbbın “yeniden keşfettiği” maddeler arasında. Uzun yıllar süren yasakların ardından bugün dünyanın pek çok yerinde LSD’nin psikiyatrik hastalıklarda işimize yarayacak bir ilaç olarak kullanılıp kullanılamayacağına dair araştırmalar yapılıyor. Hatta depresyon alaninda ilk olumlu sonuçlar alındı bile, şimdi yapmamız gereken kesin sonuçları beklemek.
LSD’nin ve marihuananın yasak olduğunu, kullanmanın sağlığınıza geri dönüşü olmayabilecek zararlar verebileceğini söylemek gerek. Kronik marihuana kullanımı nedeniyle halüsinasyonlarından çıkamayarak beynine kalıcı hasarlar veren ve şizofreniye yakalanan binlerce insan var. LSD etkisi altında gördüğü halüsinasyonlar sonucu basına felaketler gelen insanların haberlerini okuyoruz. 1960’lar ABD’sindeki gibi garip düşüncelere girmeden de bu maddelerin sağlığa zararlı olabileceklerini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu maddeler ilaç haline getirilmeden hiçbir hastalığın tedavisi için kullanılamaz.
NöroBlog’u Patreon üzerinden desteklemek için: patreon.com/NoroBlog
Yasal uyarı: Uyuşturucu maddeler sağlığa zararlıdır.
Kaynaklar ve ileri okuma:
Makale Consciousness and Cognition
Yazı Mind Hacks – Do blind people hallunicate on LSD?
Yazı Neuroskeptic – What happens when a blind person takes LSD?
Görsel 1 FAZ /Franz Hartl
Görsel 2 Wikimedia Commons / August Natterer
Görsel 3 Wikimedia Commons / August Natterer
LSD: Saykodelik Heyecan mı, İyimserlik Hapı mı?
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
