İsveç Karolinska Enstitüsü ve Allen Beyin Araştımaları Enstitüsü işbirliğiyle yürütülen bir çalışmada, araştırmacılar şizofreni hastalığında önemli rolü olabilecek belirli beyin hücreleri keşfettiler.
Geçtiğimiz günlerde Nature Genetics dergisinde yayımlanan araştırma, şizofreniyle ilişkilendirilmiş genlerin sentezlenmesini farklı beyin hücre tiplerinde inceleyerek, 3 tip beyin hücresinin hastalıkla bağlantılı olabileceğini gösterdi: piramidal nöronlar, ortaboy dikensi nöronlar ve aracı nöronlar.
Şizofreni kısmen genetik bir hastalık, çevre ile birlikte kişinin kendine özgü genetik yapısı hastalığın oluşumunda temel etken. Fakat şizofreni Huntington hastalığı ya da kistik fibrozis gibi belli bir gendeki tek bir mutasyona bağlı gelişen bir hastalık değil. Şizofreni ile ilişkilendirilmiş yüzlerce, belki de binlerce farklı gen var; ancak bu genlerin hastalığa etkilerini ortaya çıkarmak maalesef kolay bir iş değil. Daha önceki çalışmalar birçok farklı türde beyin hücresinin hastalıkla ilişkili olabileceğini gösterdi. Bu çalışma ise hastalıkla ilişkili hücre tiplerini daha da özele indirgeyerek, araştırmacılara izleyebilecekleri bir yol gösterdi.
Karolinska Enstitüsündeki araştırma ekibi “fare ve insanda, hangi tip beyin hücreleri şizofreni ile ilişkilendirilmiş yüzlerce geni kullanıyor?” sorusuyla işe başladı. Bu soruyu yanıtlamak için her hücre tipine özgü gen sentezini içeren fare ve insan beyni veri setlerini kullandılar ve şizofreni ile ilişkilendirilmiş genlerin en çok hangi hücre tiplerinde sentezlendiğini buldular.
Çalışma genlerin bu hücrelerde hastalığa nasıl sebep olduğunu belirtmese de, araştırmacılar için yeni in-vitro (canlı dışı) modelleme imkanları sunuyor. Örneğin, hastalardan alınan kök hücreler bu çalışmada belirlenen nöron tiplerine dönüştürülerek hücrelerdeki anormallikler belirlenebilir ve bunlara neden olan genler daha ayrıntılı bir şekilde incelenebilir.
Bu ve bunun gibi çalışmalar şizofreni hastalığını anlamaya ve daha iyi tedavi yöntemleri bulmaya her geçen gün adım adım yaklaşıldığını gösteriyor.
***
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
***
Kaynaklar ve ileri okuma:
Allen Institute for Brain Sciences The brain cells that drive schizophrenia
Nature Genetics Genetic identification of brain cell types underlying schizophrenia
Görsel Neuroscience News
