Herkes yaşlanır, fakat herkes yaşını hissetmez. Yakın zamanda yapılan bir çalışmaya göre, öznel yaş olarak adlandırılan bu his “beyin yaşlanmasını” yansıtıyor olabilir.
Araştırmacılar MR yöntemiyle gerçekleştirdikleri beyin taramalarını kullanarak asıl yaşlarından daha genç hisseden yaşlı insanların, yaşını hisseden ya da yaşlarından daha yaşlı hisseden insanlarla karşılaştırıldığında daha az beyin yaşlanması belirtileri gösterdiklerini buldular. Frontiers in Aging adlı açık erişimli dergide yayınlanan bu çalışma, öznel yaş ile beyin yaşlanması arasında bağlantı bulan ilk çalışma. Sonuçlar asıl yaşlarından daha yaşlı hisseden yaşlı insanların beyin sağlıklarını dikkate almaları gerektiğini gösteriyor.
Bizler, bedenlerimizin ve zihinlerimizin sürekli olarak değiştiği yaşlanma sürecini sabit bir süreç olarak düşünmeye meyilliyiz. Ancak, geçip giden yıllar herkesi farklı şekilde etkiliyor. Kaç yaşında hissettiğimizi söyleyen ve öznel yaş olarak adlandırılan kavram, çoğunlukla asıl yaşlarından daha yaşlı veya daha genç hisseden insanlar arasında değişiklik gösteriyor.
Fakat öznel yaş sadece bir his ya da tutum mu, yoksa bedenlerimizin aslında nasıl yaşlandığını mı yansıtıyor? Bu soru Kore’deki Seoul National University’den Dr. Jeanyung Chey’in ilgisini çekmiş.
Chey, “Neden bazı insanlar gerçek yaşlarından daha genç ya da daha yaşlı hissediyor?” diye sorarak, “Bazı olasılıklar arasında depresif durumlar, kişilik farklılıkları ya da fiziksel sağlık var. Ama bu zamana kadar hiç kimse beyin yaşlanma süreçlerinin öznel yaştaki farklılıklar için bir sebep olacağını incelemedi” diyor.
İnsanlar yaşlandıkça sık sık bilişsel bozulmalar yaşıyor. Aslında beynimiz, sinir sağlığının düşüşünü yansıtan, gri madde hacminin azalmasının da dahil olduğu çeşitli yaşa bağlı değişimleri gösteriyor. Son zamanlarda gelişmekte olan teknikler, beyin yaşını hesaplamak için yaşlanmayla ilişkili beyin özelliklerini tanımlamada araştırmacılara yardımcı olabiliyor.
Chey ve çalışma arkadaşları bu teknikleri öznel yaş ile beyin yaşlanması arasındaki bağlantıyı incelemek için uyguladı. Yaşları 59 ile 84 arasında olan 68 sağlıklı bireyde MR beyin taramaları uygulayarak beynin farklı bölgelerindeki gri madde hacmini incelediler. Katılımcılar ayrıca asıl yaşlarından daha yaşlı veya daha genç hissedip hissetmediklerine dair sorular ile bilişsel kabiliyetleri ve genel sağlıkları hakkındaki algılarını değerlendiren soruların bulunduğu bir anketi doldurdu.
Asıl yaşlarından daha genç hisseden katılımcıların hafıza testlerinde daha yüksek puan aldığı, sağlıklarının daha iyi olduğunu düşündükleri ve depresif semptomlar gösterme olasılıklarının daha düşük olduğu görüldü. Asıl yaşlarından daha genç hissedenlerin beyinlerinin önemli bölgelerinde daha fazla gri madde hacmi bulunuyordu. Araştırmacılar katılımcıların tahmini beyin yaşlarını hesaplamak için MR verilerini kullandılar.
Chen, “Genç hisseden insanların beyninin daha genç bir beynin yapısal karakterlerine sahip olduğunu gördük” diyor ve “Önemli olan kişilik, öznel sağlık, depresif semptomlar ya da bilişsel işlevler de dahil olmak üzere diğer olası faktörler hesaba katıldığında bile bu farklılığın sağlam kalması” diye ekliyor.
Araştırmacılar, daha yaşlı hissedenlerin gri madde kayıplarının bilişsel görevleri daha zorlayıcı bir hale getirmesinden dolayı beyinlerindeki yaşlanma sürecini algılayabildikleri hipotezini kuruyor. Bununla birlikte araştırmacılar, bu beyin karakterlerinin öznel yaştan doğrudan sorumlu olup olmadığını şu anda tam olarak bilmiyorlar ve bu bağlantıyı anlamaları için uzun vadeli çalışmalar yapmaları gerekiyor.
Merak uyandıran bir ihtimal de, daha genç hissedenlerin fiziksel ve zihinsel olarak aktif bir yaşam sürmelerinin daha olası olması. Bu da beyin sağlığında iyileşmelere sebep olabiliyor. Ancak daha yaşlı hissedenler için bunun tam tersi doğru olabilir.
Chen’e göre “Eğer bir insan asıl yaşından daha yaşlı hissediyorsa bu, yaşam tarzını, alışkanlıklarını ve beyninin yaşlanmasına katkı sağlayan aktiviteleri gözden geçirme ve beyin sağlığı için daha iyi önlemler alma adına bir işaret olabilir.”
Kaynaklar ve ileri okuma:
Haber Science Daily / Feeling young could mean your brain is aging more slowly
Makale Frontiers in Aging / Feeling How Old I Am: Subjective Age Is Associated With Estimated Brain Age.
Görsel Makaleden alınmıştır.
Kapak Görseli Wuttke Institute
***
Yazı ilk olarak 3 Temmuz 2018 tarihinde Science Daily sitesinde İngilizce olarak yayınlanmış ve NöroBlog ekibi tarafından Türkçe diline çevrilerek yayınlanmıştır.
***
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
