Kadın ve erkek beyni arasında bazı farklılıklar olduğunu biliyoruz.
Bu farklılıklara boyut, hacim, gri/beyaz madde oranı ve işleyişle ilgili örnekler verilebilir. Ayrıca bazı bulgular, beyin kan akım ve glukoz metabolizma hızının kadınlarda erkeklere oranla daha yüksek olduğunu gösteriyor. Ancak tüm çalışmalar bu bulguları desteklemiyor.
Bu farklılıkları anlamanın, bazı hastalıkların neden bir cinsiyette diğerine oranla daha fazla görüldüğünü anlamamıza yardımcı olabileceğini düşünen Kaliforniya Amen Kliniğinden bir grup bilim insanı bu soruya yanıt aradılar ve bir ilki gerçekleştirdiler:
46.000 beyin taramasını inceleyerek bugüne dek yapılmış en büyük beyin görüntüleme araştırmasını yaptılar.
Araştırmacılar bu beyin görüntülerini kullanarak beynin farklı bölgelerindeki kan akım hızının iki cinste nasıl farklılıklar gösterdiğini incelediler. Sonuçları Alzheimer’s Disease dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, beynin tamamı göz önüne alındığında kan akım hızı kadınlarda erkeklere oranla daha yüksek.
Bölgesel olarak incelendiğinde ise amigdala, hipokampüs, ve prefrontal korteksin bir çok bölgesi kadınlarda kan akım hızının yüksek olduğu bölgeler arasında. Erkeklerde ise kan akımı normalde herhangi bir bölgede daha hızlı değilken, konsantrasyon gerektiren bir çalışma sırasında alınan görüntülerde beyincik, oksipital ve temporal loblar kan akım hızının kadınlara oranla daha yüksek olduğu bölgeler arasında.
Araştırmacılar ayrıca sağlıklı bireylerin yanı sıra psikiyatrik hastalık tanısı almış bireylerin de beyin görüntülerini incelediler. Hasta bireylerde de sağlıklılara benzer şekilde kadınlarda beyindeki kan akım hızı daha yüksekti. İstatistiksel analizlerde hastanın cinsiyetinin kan akım hızına etkisinin hastalığının tipinden daha büyük olduğu görüldü.
Sonuçlar psikolojik hastalıkların neden her iki cinste farklı oranlarda görüldüğünü anlamımıza yardımcı olabilir. Örneğin sosyal davranışlarda ve kendini kontrol etmede görev aldığı bilinen prefrontal korteksin kadınlarda erkeklere oranla daha aktif olması ADHD, antisosyal kişilik bozukluğu ve madde bağımlılığı gibi hastalıkların neden kadınlarda erkeklere oranla daha az görüldüğüne açıklama getirebilir. Ayrıca amigdala gibi duygusal bilgiyi işleyen yapıların kadınlarda daha aktif olması depresyon ve kaygı bozuklukları gibi hastalıkların kadınlarda daha fazla görülmesine neden oluyor olabilir.
Ancak sonuçlar Alzheimer hastalığı açısından düşünüldüğünde kafa karıştırıcı. Çünkü kan akım hızının hastalığın erken evrelerinde düşmesi, yüksek kan akım hızının Alzheimer’a karşı koruyucu olabileceğine dair inancı güçlendirmekte. Bu yüzden hem hipokampüs gibi hastalığın erken evrelerinde etkilenen bir bölgenin kadınlarda daha aktif olması, hem de genel beyin aktivitesinin daha fazla olması bu hastalığın erkeklerde daha çok görülmesine neden olacağı düşünülebilir ama durum tam tersi. Araştırmacılara göre bu durumun nedeni östrojen hormonunun menopoz sonrası dönemde düşüşü olabilir çünkü östrojenin kan akım hızını arttırdığı biliniyor.
Bu araştırma gösteriyor ki kadın ve erkek beyni arasındaki farkları anlamak beyinle ilgili pek çok hastalığı anlamamıza yardımcı olabilir ve bu sayede daha etkili tedavi yöntemleri geliştirilebilir.
Kaynaklar ve ileri okuma:
Haber WeForum
Makale Alzheimer’s Disease
Çizim Kübra Çelikbaş
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
