Beynimiz geçmiş deneyimlerimizi kullanarak çevremizde olanları anlamlandırmaya ve en mantıklı sonuca ulaşmaya çalışır. Başka bir deyişle, beynimiz geçmişte edindiği bilgileri kullanarak gelecekle ilgili “en mantıklı tahmini” yapar.
Peki, bunun tam tersi mümkün müdür?
Gelecekte edindiğimiz bir bilgi, geçmiş deneyimlerimizi değiştirebilir mi?
Geçtiğimiz günlerde Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden bir grup araştırmacının yarattığı bir illüzyon bu soruya yanıt verdi. Önce söz konusu illüzyonu görelim:
Tavşan İllüzyonu (The Rabbit Illusion)
Siz kaç flaşın patladığını gördünüz? 3 mü?
NöroBlog twitter hesabından da paylaştığımız bu illüzyonda ekranın sol tarafında bip sesi ve bir flaş eş zamanlı olarak görülüyor. 58 milisaniye sonra tek başına bip sesi duyuluyor. İkinci bip sesinden 58 milisaniye sonra ise diğer bip-flaş çifti ekranın sağ tarafında görülüyor.
Katılımcılara kaç flaş gördükleri sorulduğunda ise, çoğu üç flaş gördüklerini belirtiyor. Ve bu gerçekte olmayan flaşı, birinci ve sonuncu flaşın arasında gördüklerini iddia ediyorlar.
Araştırmacılar katılımcılara birbirini takip eden 3 flaşı, ortadaki hariç olmak üzere iki bip sesi ile gösterdiklerinde ise katılımcılar ortadaki flaşı görmediklerini, sadece 2 flaş gördüklerini belirtiyorlar.
Yani en son flaş-bip çiftini gördüğünde beynimiz bip sesine eşlik etmesi gereken flaşı kaçırdığını düşünüyor ve edindiği son bilgiyi kullanarak geçmişe dönüp algımızı değiştiriyor. Aynı şekilde, eğer bip sesini duymadıysa geçmişe giderek algıyla oynuyor ve gerçekte var olan bir flaşı algılayamıyor.
Peki, bu nasıl oluyor? Nasıl oluyor da duyma-görme duyularımız işbirliği içinde beynimizin geçmiş algısıyla oynayabiliyor?
Kesin yanıtı olmamakla birlikte, bilim insanları bu fenomeni açıklamak için farklı açıklamalar öne sürmüşler. Bunlardan bazıları:
- Sonraki uyaranın geçmiş uyaranla duyu işleme merkezine giden yolda birleşmesi.
- İşitme ve görme duyularımızın farklı nöral işleme hızlarına sahip olması.
- Görsel algılamanın düşündüğümüz gibi gerçek-zamanlı değil, gecikmeli olması ve bu sayede sonradan gelecek geri beslemeye açık olması.
Bunlardan hangisinin/hangilerinin gerçek durumu yansıttığını bulabilmek için bu alanda daha çok araştırma yapılması gerekiyor.
Araştırma grubundan Dr. Shimojo “araştırmanın hem beynimizin geriye dönük algımızla oynayabilmesine, hem de yaygın olanın aksine görüntünün işitmeyi değil sesin görüntüyü değiştirmesine örnek teşkil ettiği için iki yönden önemli olduğunu” belirtiyor.
Bu gibi araştırmalar beynimizin birçok duyu organımızdan gelen bilgiyi nasıl algıladığını anlamamıza ışık tutarken, bir yandan da duyu organlarında problem olan insanlara daha etkili tedavi yöntemleri geliştirmemize yardımcı olabilir.
Kaynaklar ve ileri okuma:
Orijinal Makale PLOS ONE
Haber Science Alert
Haber Caltech
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
