Sinirbilimde Bu Hafta #2

Yazar
Onur Arpat
-
Okuma Süresi 3 Dakika

Sinirbilimde Bu Hafta (kısaca SBH) NöroBlog Podcast kanalı üzerinden sesli yayın olarak da yayınlanıyor.

NöroBlog’a Spotify, Apple iTunes Podcastler, Android Stitcher Radio ya da SoundCloud üzerinden abone olabilirsiniz.

Haftanın sinirbilim haberleri:

Beyin görüntüleme verilerini kullanan bir derin öğrenme algoritması, Alzheimer hastalığını klinik tanıdan 6 yıl önce tahmin edebiliyor.

Alzheimer hastalığını erken dönemde tanıyabilmek kritik önemde. Zira elimizdeki tedaviler ancak hastalığın erken evresinde başlanırlarsa etki gösterebiliyorlar. İleri evre Alzheimer’da etkin bir tedavi henüz yok.

Beyin görüntüleme verilerinin yapay zeka algoritmalarıyla değerlendirilmesi, Alzheimer ve başka nöropsikiyatrik hastalıkların erken teşhisini sağlayarak tıpta önemli ilerlemeler sağlayabilir.

Hava kirliliği otizm riskini artırıyor olabilir.

1240 çocuğu toplamda 9 yıl boyunca izleyen bilim insanları, ince partiküllerden (PM2.5) kaynaklanan hava kirliliğinin otizm riskini %78’e kadar artırabileceğini iddia ediyorlar.

Erkek bebek doğuran annelerin doğum sonrası depresyona girme olasılıkları daha yüksek.

Yeni bir çalışmaya göre erkek bebek doğuran anneler, kız bebek doğuran annelere kıyasla %79 oranda daha yüksek postpartum depresyon riskine sahip.

Ergenlikte marihuana kullanımı, planlama ve otokontrolden sorumlu beyin merkezlerinin gelişimini etkiliyor.

Yüksek bilişsel fonksiyonlardan sorumlu prefrontal korteksteki bu değişim, erkek farelerde dişi farelerden daha yüksek miktarda. Farelerdeki bu değişimlerin insanlarda da gösterilmesi, marihuananın serbestleştirilmesi konusunda süren tartışmaya yeni bir boyut getirebilir.

Uzun süreli marihuana kullanımının şizofreni geliştirmek açısından bir risk faktörü olduğu biliniyor.

Çocuklar uyku sırasında işittiklerini algılıyor olabilirler.

Yeni yapılan bir EEG çalışması, okul öncesi yaştaki çocukların uyku sırasında işittikleri seslerin hafıza yolaklarında etkinlik yarattığını gösteriyor. Uyku sırasında bilinçli algımız kapalıdır, çevremizde konuşulanları duyup anlayamayız. Yeni çalışma okul öncesi çağdaki çocuklarda bu algının kısmen açık olabileceğini gösteriyor.

Depresif ruh halini gösteren bir beyin aktivitesi örüntüsü keşfedildi.

İlk kez beyin uyarımı yoluyla kronik sırt ağrısının tedavi edilebileceği gösterildi.

Kronik ağrı tedavi edilmesi zor bir sorun, beyin uyarımı ise potansiyeli yeni yeni keşfedilen tedavi yöntemlerinden biri. Beyin uyarımının kronik ağrı tedavisinde kullanılabilmesi, ağrı hastalarında sıklıkla görülen “opiod bağımlılığını” önleyebilir.

Otizm ile erken fetal dönemde çinko eksikliği arasında bağlantı bulundu.

Çalışmadan doğrudan “çinko eksikliği otizme neden oluyor” sonucunu çıkarmak doğru değil. Bu nedenle “otizmi önlemek için hamilelikte çinko desteği verilmeli” denemez. Fazla miktarda çinko almak, vücutta bakır emiliminin azalmasına ve dolayısıyla kandaki bakır düzeylerinin neden oluyor. Bakır eksikliği ise kansızlığa (anemiye) ve kemiklerin zayıflamasına yol açıyor. Hamilelikte çinko takviyesi almak bu sebepten dolayı da tehlikeli olabilir.

Sinirbilimin ana prensiplerinden biri olan “birlikte ateşlenen nöronlar birbirlerine bağlanırlar” düşüncesi her zaman doğru olmayabilir.

Neuron dergisinde yayınlanan çalışma birlikte ateşlenen sinir hücrelerinin yanı sıra, aynı hedefe ulaşmaya çalışan sinir hücrelerinin de birbirleriyle olan bağlantılarının güçlendiğini gösteriyor.

Ne kadar kalori yaktığınız, günün hangi saatinde olduğunuza göre değişiyor.

Yeni bir çalışma, insanların dinlenme durumunda akşamüstü ve akşam saatlerinde günün diğer zamanlarına göre %10 daha fazla kalori yaktığını buldular.

“Beyin dokusunda bakteri olabilir mi?”

Yeni bir çalışma, beyin hakkında doğru sandığımız çok şeyi değiştirebilir.

Beyin, bedenimizde bakteri bulunmadığını düşündüğümüz yerlerden biri. Beyne ya da beyin omurilik sıvısına sızan bazı bakteriler menenjite (beyin zarı enfeksiyonuna) sebep olabiliyorlar.

Bilim insanları kadavralar üzerinde yaptıkları çalışmada beyin dokusunda bakteri bulduklarını iddia ediyorlar. Bu bulgu yeni çalışmalarla tekrarlanabilirse onyıllardır doğru sandığımız bir beyin bilgisi daha yıkılmış olacak.

“Beynimizdeki navigasyon sistemini kullanarak mı düşünüyoruz?”

Nobel ödüllü sinirbilimci Edvard I. Moser‘in da dahil olduğu bir grup bilim insanı, insan düşünmesinin temelinde mekansal algımızın olduğunu iddia ediyorlar.

Teori, 2014 yılında üç sinirbilimciye Nobel Tıp Ödülü’nü kazandıran “beynin navigasyon sistemi” keşfine dayanıyor.

Bağırsak bakterileri ile yaşlanma arasında yeni bir bağlantı keşfedildi.

***

Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri