Sinirbilimde Bu Hafta #5

Yazar
Onur Arpat
-
Okuma Süresi 2 Dakika

Sinirbilimde Bu Hafta, NöroBlog Podcast kanalı üzerinden sesli yayın olarak da yayınlanıyor.

NöroBlog’a Spotify, Apple iTunes Podcastler, Android Stitcher Radio ya da SoundCloud üzerinden abone olabilirsiniz.

Haftanın sinirbilim haberleri:

Bilim insanları yeni bir beyin bölgesi keşfetti. 

“Endorestiform nucleus” adı verilen ve beyin ile omurilik arasındaki geçiş alanında bulunan yeni beyin bölgesinin sadece insanlarda bulunduğu tespit edildi. Keşfi yapan Avustralyalı bilim insanı Prof. George Paxinos, yeni keşfedilen beyin bölgesinin bulunduğu konum itibariyle denge, postür ve hareketlerin ince ayarlarından sorumlu olabileceğini düşünüyor. Yeni bulunan beyin bölgesi üzerinde yapılacak araştırmalar Parkinson gibi hareket bozukluklarıyla giden hastalıkları daha iyi anlamamızı sağlayabilir.

10,5 Tesla gücündeki ilk MR makineleri klinik kullanım için onay aldı.

Dünyanın en gelişmiş MR makinesini üreten grubun başında Türkiyeli bir bilim insanı, Prof. Dr. Kamil Uğurbil bulunuyor. Boeing 737 model bir uçaktan üç kat ağır olan bu yeni MR makinesi, 110 tonluk bir mıknatısa sahip.

Tüm dünyada en güçlü MR makinelerini üretmek için büyük bir yarış devam ediyor. ABD ve Fransa’da iki farklı ekip geliştirdikleri 11,7 Tesla gücünde MR makinelerini klinik kullanıma sokma çabasında. Almanya, Çin ve Güney Kore’de bulunan başka ekipler ise 14 Teslalık MR’lar geliştirmekle meşguller.

Bir MR makinesinin gücünü artırmak için mıknatısını büyütmek gerekiyor ve bu durum teknik açıdan büyük bir sorun. Öte yandan hayvanlar üzerinde kullanılan 21 Tesla’nın üzerinde güce sahip MR’lar yapılmış durumda. Ancak bu kadar güçlü MR’ların oluşturdukları ısı nedeniyle insanlar üzerinde kullanılıp kullanılamayacakları henüz belirsiz.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan 3 Tesla gücündeki MR makineleri 1 mm inceliğinde kesitler sunabiliyor. 7 Tesla gücündeki makinelerle kesitlerin inceliği 0,5 mm’ye kadar indirilebiliyor. MR’ın Tesla cinsinden gücü arttıkça görüntülerin çözünürlüğü ve kalitesi de artıyor.

“Dost musun, düşman mı?”

Hipokampusun sosyal hafızadan sorumlu CA2 bölgesinin aynı zamanda saldırganlık gibi içgüdüsel davranışları tetiklediği keşfedildi. Araştırmaya göre bu beyin bölgesi, bir hayvanın yabancı bir “davetsiz misafiri” görmesi halinde ona karşı “dostça ya da düşmanca davranma” kararını vermesinde kritik önemde.

Sosyal hafıza, araştırmacıların “canlıların diğer canlılarla etkileşimlerine dair anılarını” anlatmak için kullandığı bir tanım. CA2 bölgesinin yerler, olaylar ve insanlara dair anılarının oluşturulmasında önemli bir beyin bölgesi olduğu zaten biliniyordu.

Nature dergisinde yayınlanan makalenin asıl ilginç yanı ise birbirinden ayrı ve uzak kabul edilen iki özelliğin, yani yüksek bilişsel fonksiyonlardan biri olan hafıza ile içgüdüsel bir davranış olarak kabul edilen saldırganlığın aynı beyin bölgesinden köken alabileceğini göstermesi.

Daha önce yapılan fare çalışmalarında, hipokampusun CA2 bölgesinin şizofreni ve otizm gibi durumlarda farklılıklar gösterdiği bulunmuştu. Yeni çalışmalar bizi hayvan doğası, davranışları ve hastalıklarına dair şimdiye kadar bildiklerimizin aksi yönünde sonuçlara ulaştırabilir.

Dünyanın “en mikro” mikrocerrahisi başarıyla gerçekleştirildi.

Yeni geliştirilen bir teknik sayesinde bir hücrenin içinden tek bir mitokondriyi almak mümkün. Bilim insanları bunu “nanocımbız” adını verdikleri özel gereçler sayesinde gerçekleştiriyorlar. Nanocımbızların iki ucu arasındaki mesafe sadece 10-20 nanometre kadar! Karşılaştırmak için söyleyelim: İnsan saç telinin ortalama çapı 75.000 nanometre. Bu teknik sayesinde Parkinson gibi mitokondrilerde bozulmayla seyreden nörodejeneratif hastalıkların tedavisinde yeni ufuklar açılabilir.

Sinirbilimde Bu Hafta #4

Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri