Azalmış ağız hijyeninin Alzheimer hastalığı için bir risk faktörü olduğu uzun zamandır biliniyor. Şimdiye kadar belirsiz olan, diş eti hastalıklarının Alzheimer’ın sebebi mi yoksa sonucu mu olduğuydu. Yeni yapılan bir çalışmaya göre diş eti hastalıklarına sebep olan bir bakteri, Alzheimerlı hastaların yalnızca ağızlarında değil beyinlerinde de mevcut.
Avrupa, Amerika, Yeni Zelanda ve Avustralya’dan laboratuvarla çalışan Cortexyme ekibi Porphyromonas gingivalis isimli bakterinin DNA’sını ölen Alzheimer hastalarının beyinlerinde ve yaşayan hastaların beyin omurilik sıvılarında tespit ettiklerini daha önce bildirmişti. Ekip 50 Alzheimer hastasının beyin örneklerinin %90’ından fazlasında bakteri tarafından üretilen ve gingipain olarak isimlendirilen toksinlerine rastladı. Gingipain düzeyi yüksek olan beyinlerde aynı zamanda Alzheimer’la ilişkili olan tau ve ubiquitin proteinleri de daha yüksek düzeydeydi. Görünüşte demansı olmayan ve kontrol grubu olarak belirlenen yaklaşık 50 yaşlı bireyin beynindeyse hem gingipain hem de Alzheimer ilişkili proteinlerin miktarı düşüktü.
Araştırmacılar bakterinin Alzheimer hastalığına sebep olup olmadığını anlamak için sağlıklı farelerin diş etlerini enfeksiyon oluşması amacıyla 6 hafta boyunca her gün Porphyromonas gingivalis ile sildi. Ardından hayvanların ölen nöronlarında ve normalden yüksek β-amyloid proteini içeren beyinlerinde bakteriyi tespit ettiler. İşi proteinleri kırpmak olan gingipain toksininin tau proteinine zarar verdiğini gördüler. Tau proteini Alzheimer hastalarında yüksek düzeyde bulunan ve yumaklar oluşturarak sinir hücrelerinin ölmesine neden olan bir tür protein. Çalışmaya göre, toksinin sebep olduğu bu protein hasarı yumakların oluşmasına sebep oluyor olabilir.
Farelere gingipain bağlayan bir ilaç verildiğinde farelerin beyinlerindeki P. gingivalis düzeyinin, β-amyloid üretiminin ve nörodejenerasyonun azaldığı gözlendi. Araştırmayı yürütenlerden Dr. Dominy “Gingipain’in hedef alınması bakterinin beslenmesini sağlayan molekülleri kesmek gibi” diyor.
9 gönüllü Alzheimer hastası üzerinde yapılan başlangıç testlerinde benzer bir ilacın insanlarda da güvenli olduğunu ve bilişsel semptomlarda iyileşme sağladığını iddia eden şirket bu yıl daha geniş bir çalışmaya başlamayı planlıyor.
Her ne kadar çalışma “sebep olabileceğine” dair kanıtlar öne sürse de Dr. Dominy bir adım ileri gidiyor ve şöyle diyor: “Porphyromonas gingivalis Alzheimer’a sebep olur.”
Bu dikkat çekici bulgu enfeksiyonların Alzheimer hastalığındaki rolü hakkındaki çalışmaların son sonuçları. Ancak bazı Alzheimer araştırmacıları bu sonuçlardan araştırmayı yürütenler kadar hevesle bahsetmiyor. Bu bilim insanlarına göre yeni çalışmada işaret edilen Porphyromonas gingivalis isimli bakterinin Alzheimer hastalığının ardındaki sebep olup olmadığı henüz net değil. Örneğin Harvard Üniversitesi’nden nörobiyolog Robert Moir “Bu mikrobun katkıda bulunan bir faktör olabileceği fikrine tamamen katılıyorum, ancak Alzheimer hastalığına yol açtığına pek ikna olmadım” diyor.
Bu şüphecilik Alzheimer hastalığını anlamak ve tedavi etmek konusunda son yıllarda üst üste gelen başarısızlıkların doğal bir sonucu gibi görünüyor. Ayrıca Cortexyme şirketinin kar amaçlı bir ilaç şirketi olması ve çalışmanın sonuçlarının medyada gürültülü bir şekilde duyurulması şüphe duymayı makul hale getiriyor. Öte yandan son dönemde buna karşı çıkan bir çalışma olsa da beyin, bakterilerin bulunmadığı steril bir organ olarak biliniyor. Beyinde Porphyromonas gingivalis bakterisi bulunması bu genel bilgiyle de ters düşüyor.
Alzheimer hastalığının kaynağının diş etinde olduğunu kabul etsek bile bu durum diş eti hastalığı olan herkesin Alzheimer’a yakalanacağı anlamına gelmiyor. Araştırmalar bir insanın Alzheimer hastalığına yakalanıp yakalanmayacağının yalnızca tek bir faktöre bağlı olamayacağını gösteriyor.
Yine de siz ağız ve diş sağlığınıza dikkat edin.
Sağlıklı bir gülümsemenin beyninize de faydası olabilir.
NöroBlog’u Patreon üzerinden desteklemek için: patreon.com/NoroBlog
Kaynaklar ve ileri okuma:
Makale Science Mag
Görsel Freepik
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
