Beynimiz dışarıdan gelebilecek her türlü tehdide karşı kendi kalkanına sahiptir:
Kafatası.
Korunmak için sadece bununla da yetinmez, kendi kalkanından da korunabilmek için bir nevi hava yastığı görevi gören omurilik sıvısı içinde yüzer beyin. Evrimin de bize anlattığı gibi bu organı ne pahasına olursa olsun korumamız gerekir.
Ne var ki konu eğlenmek ve bu eğlenceden para kazanmaksa beynimizi korumayı ihmal edebiliyoruz. En güncel örnek Amerikan futbolu.
Oyuncular maçı kazanabilmek için her seferinde birbirleriyle adeta bir savaşta gibi çarpışırlar. Bir Amerikan futbolcusu tek maçta kafasına onlarca darbe alır. Bu darbelerin ileride Parkinson ve demans gibi nörodejeneratif beyin hastalıklarına sebep olabileceği biliniyor. Hatırlayacağınız üzere dünyaca ünlü boksör Muhammet Ali de profesyonel kariyeri sonrasında uzun yıllar Parkinson hastalığıyla mücadele etmişti. Muhammed Ali’nin Parkinson hastalığına yakalanmasında kariyeri boyunca kafasına aldığı darbeler nedeniyle gerçekleşen nöron yıkımının sebep olduğu düşünülüyor.
Sizlere, Amerikan futbolu gibi sert sporların beyne verebileceği ciddi hasarları gözler önüne seren güzel bir film önerimiz var: Concussion (Doğruyu söyle).
*** Spoiler İçerebilir ***
Mike Webster, namı diğer Demir Mike, Amerikan futbolu sahalarının en gözde oyuncularından biridir. 18 yıllık kariyeri sonrası Mike’ın hayatı yavaş yavaş değişmeye başlar. Yaşadığı değişime Mike’ın kendisi bile bir anlam verememektedir. Mike, tüm Amerika’nın gözdesiyken geldiği son duruma katlanamaz ve trajik bir şekilde hayatına son verir. Yaşanan bu acı olay sonrası Amerika’da Mike’ı tanımayan belki de tek kişi olan Dr. Bennet Omalu da onu tanımış olur.
Dr. Omalu, işine tutkuyla bağlı ve başarılı bir adli patologdur. Mike ile karşılaşması üzerine Bennet’ın hayatında yeni ve zorlu bir dönem başlar.
Amerikan futbolu geleneğine bağlı ve duygusal düşünen halkın aksine doğrunun peşinden koşmayı tercih eden Dr. Omalu yaptığı araştırmalarla Mike’ın başına gelenlerden gerçekte neyin sorumlu olduğunu bulmaya kararlıdır.
*** Spoiler İçerebilir ***
Concussion (Doğruyu Söyle) filmi, Amerikan halkının Amerikan futboluna olan bakışını sorgulatıyor ve bizleri dejeneratif bir beyin hastalığı olan kronik travmatik ensefalopati (CTE) ile tanıştırıyor. Farklı bir kültürden gelmesinin avantajıyla gerçekleri daha net görebilen ancak göçmen bir bilim insanı olmasının da dezavantajlarıyla yüzleşen Dr. Omalu’nun milyon dolarlık bir sektöre karşı verdiği mücadeleyi izliyoruz.
Yönetmenliğini Peter Landesman’in yaptığı biyografi dram türündeki filmde Dr. Omalu’yu Will Smith canlandırırken, David Morse’u Amerikan futbolu efsanesi Demir Mike rolünde görüyoruz.
Başarılı oyunculukların yanı sıra bilimle iç içe hikâyesiyle sürükleyici bir film olan Concussion’ı tüm NöroBlog okurlarına tavsiye ediyorum.
Keyifli Seyirler…
NöroBlog’u Patreon üzerinden desteklemek için: patreon.com/NoroBlog
Görsel Kaynak: IMDB Concussion (2015)
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
