Cinsiyetler arasındaki farklar sinirbilim alanındaki tartışmalı konulardan biri. Bilim insanları yakın zamanda bu alanda yeni bir keşif yaptılar. Görünen o ki, kadın beyni aynı yaştaki erkek beyninden ortalamada daha genç bir metabolizmaya sahip.
Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden araştırmacıların 20-82 yaş aralığında 121 kadın ve 84 erkek katılımcı ile yürüttüğü çalışmada PET taramaları kullanılarak beyindeki oksijen ve glukoz tüketimi ile kan akışı izlendi. Buna ek olarak bölgesel aerobik glikoliz hesaplandı. Aerobik glikoliz, ortamda yeterli oksijen olmasına rağmen glikozun laktat molekülüne oksidatif olmayan dönüşümüne verilen isimdir. Bebeklerin ve çocukların beyin gelişiminde üst seviyelere çıkan bir enerji sağlama sürecidir. Gençlerde ve erişkinlerde hâlâ bir miktar görülmekle birlikte yaş ilerledikçe beyinde aerobik glikolize ayrılan şeker miktarı düşer.
Araştırmacıların PET taramalarından elde ettikleri verileri işleyen algoritmaya önce erkeklerin kronolojik yaşı ve metabolizma verileri girildi. Daha sonra algoritmadan kadınların beyin yaşını metabolik veriler yardımıyla hesaplaması istendi. Algoritma, kadınların beyin yaşının gerçek (kronolojik) yaşlarından ortalama 3.8 yaş daha genç olduğu sonucuna ulaştı.
Araştırmacılar daha sonra erkekler için de analiz yaptılar: Algoritmaya kadınların verilerini girip sonraki aşamada erkekler için hesaplama yapmasını istediler. Bu kez algoritma erkeklerin beyinlerinin kronolojik yaşlarından ortalamada 2.4 yıl daha yaşlı olduğu sonucuna ulaştı.
Ortalama kadın beyninin neden erkek beyninden daha genç olduğunu ve kadın ve erkek beyinleri arasında bu farklılığın nereden kaynaklandığını henüz tam olarak bilmiyoruz. Bilim insanları kadınlarda bulunan östrojen hormonunun beynin genç kalmasını sağlamada önemli bir faktör olabileceğini düşünüyorlar. Bununla birlikte cinsiyetler arası farklılık kadınlarda östrojen hormonu seviyelerinin önemli ölçüde düştüğü 60 yaş üzerinde de varlığını sürdürüyor, dolayısıyla bu durumun tamamen östrojen ve menopoza bağlı olduğunu düşünemeyiz.
Cinsiyetler arası farkları belirtirken insan cinsiyetinin sadece kadın ve erkekten ibaret olmadığını, bu nedenle ortada dünydaki insanları ikiye bölen bir karşıtlık bulunmadığını belirtmek gerek. Bununla birlikte bu ve benzeri çalışmalar insanlarda büyük oranda hormonal ve kültürel farklardan kaynaklanan cinsiyetler arasındaki beyin farklılıklarına ışık tutmak konusunda faydalı olabilir.
Beyin yaşı ile kronolojik yaş arasında keşfedilen bu farklılık da nörodejeneratif hastallıklar ve başka pek çok konuda bizi yeni sorulara ve yeni cevaplara götürecek gibi görünüyor.
Yazan: Eris İnal
Düzenleyen: Oğuzhan Acet
NöroBlog’u Patreon üzerinden desteklemek için: patreon.com/NoroBlog
Kaynaklar ve ileri okuma:
Orijinal Makale PNAS
Görsel Freepik.com
NöroBlog 94.9 Açık Radyo 2. Bölüm: Kadın Beyni – Erkek Beyni
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
