Carnegie Mellon Üniversitesi nörobilimcileri tarafından öncülük edilen yeni bir çalışma, insan beyninin görsel sistemden parça kaybettikten sonra fonksiyonları iyileştirme yetisinin nasıl işlediğine dair bulgular elde etti.
Araştırmacılar, epilepsi nöbetlerini iyileştirme girişimi olarak beyninin sağ yarıküresinin üçte biri alınan yedi yaşındaki U.D.’nin 3 yıllık davranışsal ve beyin görüntüleme testlerini rapor ettiler. İşlem U.D.’yi sol tarafını göremez durumda bırakmış olsa da ekip, beyninin sol yarıküresinin, yüzleri ve objeleri tanımak gibi görsel işlevleri nihayetinde telafi edebildiğini gösterdi.
“Bu bulgular çocukların beyin gelişimi esnasında görsel sistemin yeniden yapılandırılabilme özelliği hakkında detaylı bir tarif sağlıyor” diyor Cowan Üniversitesi Bilişsel Nörobilim Profesörü Marlene Behrmann. “Ayrıca bu bulgular korteksteki görsel sisteme ışık tutuyor. Ek olarak, nörologlara ve beyin cerrahlarına beyinde oluşması mümkün değişiklikleri anlamalarında yardım edebilir.”
U.D.’nin beynin görsel işlem merkezini barındıran oksipital lobu ve hem işitsel hem görsel işaretleri alan temporal lobunun büyük bir kısmı çıkarıldı. Lobektominin U.D.’yi nasıl etkilediğini incelemek için, bazı görsel ve davranışsal görevlerdeki performansı değerlendirilirken, üç yılı aşkın süre boyunca beş farklı noktadan fMRI testi kullanıldı. Araştırmacılar U.D.’nin sol yarıküresindeki dokunulmamış lobların iki yarıkürenin de işini üstlenerek, yüzleri, objeleri ve kelimeleri işlemesi karşısında şaşkına döndüler.
Spesifik olarak U.D.’nin beyninin, yüzleri ve sözcükleri normal olarak tanıyabilmek için gerekli olan karmaşık görsel ipuçlarını analiz işlemi gibi bazı üst seviye fonksiyonları karşılayabilmek adına yeniden organize olduğunu buldular. Ancak 180 dereceden görsel açıları almak ve iletmek gibi düşük seviye fonksiyonları gerçekleştirme yetisini yeniden kazanamadı, bu yüzden de sol tarafını göremiyordu.
“Tek eksiklik tam görsel alana sahip olmaması. İleri bakarken girdinin sol tarafa düşen görsel bilgisi işlenmiyor, fakat gözlerini hareket ettirerek veya kafasını çevirerek yine bunu telafi edebiliyor” diyor Behrmann. “Dahası, U.D.’nin beynindeki değişimleri takip ederek beynin hangi kısımlarının değişmeden kaldığını ve hangilerinin zamanla yeniden organize olduğunu gösterebildik. Bu, beynin korteksteki görsel alanı nasıl yeniden haritalandırabildiğine dair bir bakış açısı sunuyor.”
Lobektomi uygulaması seyrek yapılır, yalnızca ilaçla kontrol edilemeyen epilesiye sahip hastaların yüzde 4 ila 6’sına yapılmaktadır. Şu an neredeyse 11 yaşındaki U.D. artık nöbet geçirmiyor. Ameliyattan önceki gibi IQ’su ortalamanın altında ve dil-görsel algı becerileri yaşına uygun düzeyde.
Uygulama hakkında birçok soru mevcut fakat Behrmann bu çalışmanın daha birçok hayat değiştirecek işlem için bilgilendirici olabileceğinden ümitli.
“Hangi lobektomi hastalarının iyileşme gösterdiği, hangilerinin göstermediği ve neden göstermedikleri hakkında daha çok araştırma yapılmalı” diyor. “Sağ yarıküre alındığında mı sol yarıküre alındığında mı hastaların fonksiyonlarını geri kazanma olasılığının daha yüksek olduğunu ve görsel sistemin daha genç bireylerde daha kuvvetli olup olmadığını bilmek önemli olacaktır.“
NöroBlog’u Patreon üzerinden desteklemek için: patreon.com/NoroBlog
Yazan: Eris İnal
Düzenleyen: Meriç Öztürk
Kaynaklar ve İleri Okuma:
Haber – Science Daily, Case study: Child’s lobectomy reveals brain’s ability to reorganize its visual system.
Makale – Cell Reports, Successful Reorganization of Category-Selective Visual Cortex following Occipito-temporal Lobectomy in Childhood.
İnkalarda Trepanasyon Sonrası Sağkalım Oranı %80’in Üzerindeydi
Anasayfamızdan daha fazla sinirbilim yazısına ulaşabilir, podcast ve videolarımıza erişebilirsiniz.
