Melatoninin kimyasal yapısı (Kaynak: Wikimedia Commons)
Melatonin, uyku-uyanıklık ritmimizi belirleyen hormondur. Beynimizde bulunan epifiz bezinden salgılanır ve sinir sistemimizi etkiler, bu nedenle nörohormon olarak isimlendirilir. Epifiz bezinde pinealosit adı verilen özel hücreler tarafından ve çoğunlukla gece saatlerinde salgılanır.
Melatonin ne yapar?
Koruyucu ve düzenleyici pek çok işlevi bulunmaktadır. Sirkadyen ritmi düzenler, hücreleri oksidatif strese karşı korur, enerji metabolizmasını ve bağışıklığı etkiler. Yaşlanma sürecini yavaşlatıcı etkisi olduğu düşünülmektedir.
Hormon yalnızca epifiz bezinden salgılanmaz; sindirim sistemi, testis ve yumurtalıklar, retina, deri, glia hücreleri, lenfositler ve plesentadan da salgılanır. Fakat epifiz kaynaklı olmayan hormon sadece antioksidan işlevi görür ve salgılandığı dokuda kalır.
Melatonin hangi hastalıklarda ilaç olarak kullanılabilir?
Hormonun vardiya usulü çalışanlarda ve uzun uçuşlar sonrası jet lag yaşayanlarda uyku-uyanıklık ritmini düzeltmeye yardımcı olduğu düşünülüyor. Ancak sağlıklı yetişkinlerde uyku ilacı olarak kullanımına dair şimdiye kadar yapılan çalışmalardan elde edilen kanıtlar güçlü değildir.
Otizm ve DEHB gibi durumlarda uyku kalitesini artırabileceğine dair çalışmalar bulunmaktadır. Kanser hastalarında yapılan çalışmalar ilaç olarak kullanımına dair net bir sonuç vermemiştir.
Parkinson, inme ve Alzheimer gibi bazı durumlarda kandaki seviyesinin bozulduğu rapor edilmiştir. Bu rahatsızlıkların ortaya çıkmasıyla ilgili olabileceği düşünülmektedir.
İngilizce: Melatonin
Kavramla ilgili NöroBlog yazıları:
